Nhãn tím được phát hiện ở hộ dân Trần Văn Huy, ở xã Phong Nẫm, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Cuối năm 2007, trong quá trình canh tác và một lần thăm vườn nhà, ông Huy phát hiện vườn nhãn long có một nhánh nhãn tím với các biểu hiện khác lạ như lá có màu tím, vỏ phía ngoài trái có màu tím, vỏ trái phía trong có màu tím hồng, bên trong hạt nhãn có màu tím nhạt. Đặc biệt nhánh nhãn tím vẫn xanh tốt trong vườn long nhãn có xuất hiện bệnh chổi rồng. Từ khi xuất hiện đến năm 2012, những nhánh nhãn tím đầu tiên sau lần nhân giống thứ nhất đã ra bông, kết trái với màu sắc bắt mắt. Chính vì thế, trong những ngày diễn ra Lễ hội sông nước miền vườn tại Kế Sách thì nhãn tím là một trong những loại trái cây được nhiều du khách ưa chuộng bởi đặc điểm màu sắc trái, lá, mùi thơm đặc trưng của nó.

Đến nay, nhãn tím vẫn thu hút sự hiếu kỳ của nhiều người và được xem là giống cây ăn trái quý hiếm, có giá trị kinh tế cao ở Kế Sách. Nhãn tím cho trái 2 vụ/năm, nhãn tím được thương lái mua với giá 100.000 đồng/1 kg, cao hơn nhiều so với nhãn long, nhãn da bò, nhưng việc nhân giống gặp nhiều khó khăn, xác suất thành công thấp, tỉ lệ chiết nhánh thành công chỉ đạt từ 50-60%. Do đó, nhằm để bảo hộ nguồn gen quý của địa phương nên các ngành chức năng và nhóm nghiên cứu đã xây dựng dự án “Xây dựng và quản lý nhãn hiệu chứng nhận “Nhãn tím Phong Nẫm” dùng cho sản phẩm của huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng” nhằm xây dựng và quản lý nhãn hiệu chứng nhận “Nhãn tím Phong Nẫm” dùng cho sản phẩm nhãn tím của huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng nhằm bảo vệ và quảng bá thương hiệu nhãn tím trên thị trường, góp phần tạo thêm sinh cảnh mới phục vụ cho khách du lịch.

Dự án được triển khai từ tháng 12/2018 từ nguồn vốn sự nghiệp KH&CN, đến nay dự án đã thực hiện được một số kết quả như sau: Điều tra, khảo sát nhằm xác định các yếu tố cần chứng nhận cho sản phẩm; Xác định mẫu nhãn hiệu chứng nhận; Xác định tổ chức làm chủ sở hữu và xây dựng quy chế quản lý việc sử dụng nhãn hiệu chứng nhận; nộp hồ sơ đăng ký nhãn hiệu chứng nhận và được Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận đơn tại tại Quyết định số 34132/QĐ-SHTT ngày 20/5/2020; Xây dựng hệ thống tổ chức quản lý nhãn hiệu; Xây dựng hệ thống văn bản phục vụ công tác quản lý; In ấn tem nhãn, bao bì sản phẩm; Tổ chức hội thảo khoa học giới thiệu mô hình.

Kết quả của dự án dự kiến sẽ được giao cho Phòng Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Kế Sách là đơn vị quản lý, cấp phép sử dụng và kiểm soát việc sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Nhãn tím Phong Nẫm” đối với các cá nhân, tổ chức đủ điều kiện sử dụng nhãn hiệu chứng nhận và tiếp tục phổ biến quy chế sử dụng, quản lý nhãn hiệu và yêu cầu chất lượng sản phẩm khi tham gia sử dụng nhãn hiệu “Nhãn tím Phong Nẫm” đến người dân, đảm bảo chất lượng sản phẩm nhãn tím của địa phương lưu thông trên thị trường.

Ngoài ra, nhãn hiệu chứng nhận “Nhãn tím Phong Nẫm” được bảo hộ sẽ góp phần làm tăng giá trị sản phẩm nhãn tím, tăng thu nhập cho người dân hoặc doanh nghiệp sản xuất nhãn tím, đồng thời cũng góp phần phát triển du lịch sinh thái vùng sông nước, thực hiện thắng lợi mục tiêu chương trình phát triển nông thôn mới “mỗi xã một sản phẩm”.

Lưu Thị Kiều Oanh